‘In de
bibliotheek
is altijd wat
te doen’

Door Sandra van Gaalen

Inderdaad, de slogan is van Herman Finkers en ging over Almelo. Met in zijn geval een ironische ondertoon maar in het geval van de bibliotheken oprecht waar. Er is namelijk een enorme dynamiek in de bibliotheken en een veelzijdig programma-aanbod. Voor diegenen die nu hun wenkbrauwen fronsen is dit blog een “need to know” om je kennis bij te spijkeren en een goed beeld van de bibliotheek anno nu te krijgen. Voor degenen die instemmend knikken, is dit blog “nice to know”: een reminder van wat de bibliotheken allemaal doen.

Iedereen is welkom
Bibliotheken zijn voor iedereen toegankelijk, een plek zonder oordeel over afkomst, religie of politieke kleur. Iedereen is welkom. Daarom wordt het ook wel het huis van de democratie genoemd. Bibliotheken zijn enerzijds steeds meer een culturele hub in grotere steden (zoals LocHal en Forum) en anderzijds zijn zij de sociale ruggengraat in dorpen en krimpgebieden. En alles daartussenin. Maar het is altijd een aangename ontmoetingsplek in de buurt met belangrijke voorzieningen als (digi)taalhuizen, maakplaatsen (innovatielabs) en een digitaal loket voor overheidsinstellingen. Oh ja en natuurlijk met veel, heel veel boeken.

Lezen, luisteren én kijken
Van oorsprong is de bibliotheek het uitleencentrum van boeken en delen van kennis. Dat is het nog steeds, alleen op een veel innovatievere manier. Zo is de collectie uitgebreid met digitale- en luisterboeken. En door het combineren van bronnen (linked data) zijn er presentaties en evenementen met een combinatie van beeld, fotografie, kunst en boeken. Altijd gericht op het stimuleren van lezen en kennis vergaren. Helaas neemt de belangstelling voor boeken lezen af. Een slechte ontwikkeling als je tegelijkertijd constateert dat de leesvaardigheid in Nederland daalt (recent onderzoek Pisa).

In de haarvaten van de samenleving
Daarom hebben bibliotheken ervoor gekozen om naar de mensen toe te gaan, dBos (de bibliotheek op school) is daar een mooi voorbeeld van. Leesconsulenten zijn op scholen actief om jongeren met boeken nieuwsgierig te maken naar meer verhalen (vaak met een door de bibliotheek samengestelde schoolcollectie). Maar de bibliotheek gaat verder, want lezen stimuleren kan niet vroeg genoeg beginnen. Dus is de bibliotheek ook bij consultatiebureaus actief en vertelt daar de ouders over het belang van (voor)lezen. Een behoorlijke verandering dus; de bibliotheek zit in de haarvaten van de samenleving.

Brede maatschappelijke rol
Leesbevordering, (digitale)taalvaardigheid en een leven lang ontwikkelen: allemaal nieuwe thema’s die ontmoeten, kennisdelen en ontwikkeling in de bibliotheek opnieuw invulling geven. Dat doen de bibliotheek samen met partijen die werken met de verschillende thema’s. Lokaal, provinciaal en nationaal zijn krachtige netwerken ontstaan met bijvoorbeeld het onderwijs en culturele- en welzijnsinstellingen. Met een infrastructuur van bibliotheken door het hele land en medewerkers met enthousiasme voor het vak is de bibliotheek een prachtig instituut met een goed verhaal. Om trots op te zijn, te koesteren en te waarderen.

Gelukkig wordt de waarde van de bibliotheek steeds meer ingezien door politiek, bestuur, beleidsmakers en zeker ook bij de samenwerkingspartners, bezoekers en leden. Diverse ambassadeurs (Aleid Truijen, Paulien Cornelisse, prinses Laurentien) steunen de bibliotheek. Het goede verhaal vertelt zichzelf kennelijk al; dat is heel wat waard.

Be good and let others tell it: in de bibliotheek is altijd wat te doen!

Tips voor de bibliotheek anno nu
Maar hier en daar zien we ook de dreiging van bezuinigingen of gebrek aan kennis/interesse over de rol van bibliotheken. Dus alle reden om zelf het goede verhaal stevig voor het voetlicht te brengen. Een aantal tips:

1. wees trots op het nut en de noodzaak van de bibliotheek, het bewijs wordt iedere dag geleverd.
2. maak een begrijpelijk en aantrekkelijk verhaal waar de bibliotheek voor staat en gaat.
3. werk vanuit een gezamenlijke focus en vul die lokaal in, passend bij de eigen situatie.
4. draag dit eensgezind uit naar de omgeving; op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau.

Dus, be good and tell it: in de bibliotheek is altijd wat te doen!