De meertalige bibliotheek

Door Gertrud Palstra

Op 24 februari 2022 werden we opgeschrikt door de Russische inval in Oekraïne. Eén van de gevolgen  van deze inval is een grote stroom vluchtelingen die zich over Europa verspreidt. Ook in Nederland en Fryslân zoeken duizenden mensen een veilig heenkomen. Hartverwarmend zijn de vele initiatieven die als doel hebben deze vluchtelingen zo goed mogelijk op te vangen. Ook de bibliotheken in Fryslân hebben zichzelf de vraag gesteld op welke manier zij – vanuit hun doelstelling en expertise – deze mensen kunnen ondersteunen. Al snel kwamen we uit op het zoeken naar kinderboeken die door de ouders voorgelezen kunnen worden. Of dat zinvol is kun je je afvragen. Is dat waar ouders of kinderen behoefte aan hebben?

Belang van (voor)lezen
Als je bijna alles hebt moeten achterlaten, als je overgeleverd bent aan de steun en zorg van anderen, als je voor je eigen veiligheid en die van kinderen niet meer terug kunt vallen op het oude en vertrouwde, gewoon omdat dat oude en vertrouwde duizenden kilometers verderop is, heeft (voor)lezen dan zin? Ik denk het wel.

Als ouders voorlezen aan kinderen is hun aandacht samen gericht op dezelfde activiteit. Het biedt de kans op een intiem, gezellig en knus moment; lekker tegen elkaar aanzitten en ontdekken waar het verhaal je brengt. Verhalen kunnen een kind vrolijk maken en afleiden van de situatie waarin ze zitten, maar verhalen kunnen ook een aanleiding zijn om na het voorlezen te praten over emoties zoals angst of onzekerheid. Voorlezen is dus zeker waardevol, ook, of misschien juist, in moeilijke tijden. En dan natuurlijk in de taal die je spreekt en die voor jou vertrouwd en herkenbaar is. Dat laatste is overigens niets nieuws, zeker niet voor de bibliotheken in ons netwerk.

Deskundige kijk op meertaligheid
Immers, al een aantal jaren zijn we bezig om alle medewerkers een stuk deskundigheid mee te geven op het gebied van meertaligheid. En die deskundigheid begint met het besef dat de moedertaal onderdeel is van wie je bent. De moedertaal biedt (h)erkenning, geeft vertrouwen en is nauw verbonden met je diepste zelf. Dit geldt natuurlijk voor alle mensen voor wie het Nederlands niet hun (enige) thuistaal is. Het gaat hierbij niet om de vraag naar het belang van (het leren van) het  Nederlands (die taal is altijd belangrijk als je hier woont, werkt, leeft), het gaat om de vraag wat je met al die andere talen doet.

Positief omgaan met meertaligheid, stimuleren dat de moedertaal wordt gebruikt en duidelijk maken dat de taalontwikkeling van de moedertaal juist een bron van plezier én kracht is bij het (aan)leren van andere talen staat daarbij voor mij voorop. Zeker, ik ben voor het aanschaffen van boeken in de Oekraïense taal. Zoals ik ook voor het aanschaffen van boeken in andere talen ben. Daarnaast ben ik vooral voor het delen en verspreiden van deskundigheid op het gebied van meertaligheid. Steeds opnieuw vertellen dat het (goed bedoelde) advies om toch vooral ‘gewoon’ Nederlands te praten, voorbij gaat aan het ingewikkelde taalproces in je brein. In je hersenen worden zoveel linkjes gelegd tussen de verschillende talen waardoor investeren in de moedertaal het aanleren van een tweede taal juist versterkt.

Meertalige werkvormen
Een mooi voorbeeld van hoe we samen met de Friese bibliotheken met meertaligheid bezig zijn is het boekje ‘dyn taal – myn taal’. Het boekje is samengesteld met input van de leesconsulenten en uitgegeven door Fers. Het geeft veel ideeën en voorbeelden op welke manier de diversiteit aan talen eenvoudig en vanzelfsprekend een onderdeel kunnen zijn van het taalleren en het plezier in taal. Niet alleen voor Oekraïense vluchtelingen maar voor alle mensen met een andere thuistaal!