Skip to content

De wereld verkennen begint met je moedertaal

Door Gertrud Palstra

 

Wil je een blog schrijven over Frysk en meertaligheid? Zeker wil ik dat, maar voor mij is meertalig zijn zo vanzelfsprekend, wat moet ik daar nu over vertellen? Zo bijzonder is dat toch niet?


Belang van de moedertaal
Wereldwijd is meertaligheid eerder regel dan uitzondering en ook in Fryslân is meertaligheid al eeuwen een gegeven, dat is dus niet zo heel bijzonder. Wat echter wél bijzonder is, is het feit dat meertaligheid nog steeds vaak wordt gezien als een rem op de taalontwikkeling. Jammer genoeg krijgen mensen met een andere moedertaal dan het Nederlands best vaak te horen ‘kun je niet gewoon Nederlands spreken?’. En natuurlijk is het belangrijk om (ook) Nederlands te spreken, hoe moeten we elkaar anders begrijpen en informatie uitwisselen? Het gaat er dus niet om of je Nederlands kan of wil spreken, het gaat om de toon en de manier waarop de vraag gesteld wordt. Het klinkt dan namelijk alsof mijn moedertaal er niet toe doet. Net zo goed als de toon waarop iemand zegt dat je ‘it Frysk mar ferstean moatte’ vaak iets afwijzends heeft. Alsof iedereen dezelfde emotie voor dezelfde talen moet voelen.

Je moedertaal is het allereerste instrument waarmee je als pasgeboren mensje de wereld om je heen leert kennen. Je hebt een ‘mem’ of een ‘mama’, een ‘vati’ of een ‘dad’, je hebt een ‘koeser’ of een ‘knuffel’ en je drinkt ‘leche’ of ‘mleko’. De wereld wordt verkend, geduid, begrepen en vertrouwd door de woorden die je hoort nog voordat je die woorden begrijpt of zelf gebruikt. Zelf denk ik dat dat de reden is waarom een moedertaal zo diep in mensen geworteld is en waarom gezegd wordt dat je moedertaal deel uitmaakt van wie je bent. Het negeren of – erger nog – omlaag halen van wat je moedertaal ook is, voelt daarom vaak alsof je niet helemaal jezelf mag zijn. Nieuwsgierigheid en belangstelling voor elkaars moedertaal geeft juist het gevoel dat ook jij er toe doet, dat je er niet alleen maar bij hoort als je ‘gewoon Nederlands spreekt’ maar er bij hoort om wie je bent.

De vier ambities van Fers op het gebied van taal (in 2019 onderschreven door de bibliotheekorganisaties in Fryslân, het FBN) zijn voor mij dan ook geen loze kreten, maar raken de kern van waar aandacht en waardering voor het Fries en alle andere talen die in onze provincie worden gebruikt, om draait:


Deskundigheidsbevordering
In de maanden oktober, november en december werd voor alle boekstartcoaches en leesconsulenten in Fryslân gewerkt aan deskundigheidsbevordering Frysk en Meertaligheid. Dit was voor het eerst in de geschiedenis van het FBN. Soms was het even zoeken naar de juiste inhoud en aanvliegroute, een extra uitdaging door de online versie van deze scholing (a.g.v. Corona). Maar er zijn al vele creatieve ideeën aangedragen om Fries en meertaligheid een vanzelfsprekend onderdeel te laten zijn van de activiteiten in het kader van Boekstart en dBos. Dat geeft mij de overtuiging dat de waardering van de moedertaal, en daarmee het versterken van de taalontwikkeling van de kinderen die opgroeien in onze provincie, bij de leesconsulenten en boekstartcoaches in goede handen is.

Gepubliceerd op 16 december 2020