Impact maken met digitaal burgerschap

Door Jennifer Veldman

Samenwerking in het Fries Bibliotheken Netwerk
Kerstvakantie 2022. Het is een warme winter waarin bloeiende hazelaars mij hooikoorts bezorgen. Van het warme weer genieten doe ik nu even niet. Ik zit binnen met een grote koptelefoon op in een online overleg. Ondanks dat het voor de meesten vakantie is, is iedereen erbij. Zelfs de collega met corona. Rillend met een dekentje om draagt ook zij bij aan het gesprek.

Een week eerder was de bijeenkomst digitaal burgerschap* van het Fries Bibliotheken Netwerk (FBN). Opgezet vanuit de wens om meer samen te werken, en kennis en middelen te delen, is een periodiek overleg ingepland. Deze eerste bespreking viel samen met een traject van Stichting Pica en de Koninklijke Bibliotheek om digitaal burgerschap de komende vier jaar stevig in de bibliotheken te verankeren. Om in dit traject aanspraak te kunnen maken op een programmerings- of proeftuinregeling moeten alle aanvragers eerst een startregeling doorlopen. Met deze laatste regeling willen we als FBN meedoen. Er zijn meerdere rondes, maar uitstellen willen we niet. De eerst volgende inschrijvingsperiode sluit begin januari, dus maken we nu tijdens onze vakantie de formulieren op.

Aan de slag
Februari 2023. De inschrijving wordt gehonoreerd. Yes! Onze provinciale aanpak blijkt uniek: alle andere aanvragen zijn gedaan door individuele bibliotheken.

Het traject bestaat uit drie onderdelen waarbij impactgericht werken centraal staat. Drie bijeenkomsten om een provinciale verandertheorie of Theory of Change (ToC) te maken. Onze ambitie is groot, maar al snel blijkt dat we door onze krachten te bundelen de visie per regio behapbaar kunnen houden. Ieder gebied zorgt voor een stukje van de taart. Per regio wordt een omgevingsscan gemaakt. Hierin waarin wordt onder andere gekeken waar kan worden samengewerkt met lokale partijen. Daarnaast komt er een lokaal plan per regio: een overzicht van de middelen, kennis of overige zaken die nodig zijn voor praktische uitvoering en wat daarvan al in huis is.

Impact maken in een turbulente tijd
Juli 2023. Gelukt! Het project kan worden afgerond voordat de meesten op zomervakantie gaan. Onze impactvisie waar we naartoe willen werken:

Burgers in Fryslân zijn vaardig en weerbaar, dat wil zeggen: kritisch en niet bang en kunnen daardoor meedoen en bijdragen aan de samenleving.

Het was een spannende rit middenin een turbulente tijd. In de zes maanden dat wij aan de slag zijn, komen alarmerende berichten uit Silicon Valley over mogelijk maatschappij ontwrichtende gevolgen van snelle ontwikkelingen rondom AI. Dichter bij huis een landelijke en verhitte discussie over smartphonegebruik in de klas, leidend tot verbod van smartphones, tablets en smartwatches in de klas vanaf 2024 (Rijksoverheid.nl). En de gemeenteraadsverkiezingen waarbij BBB als grootste partij van Nederland uit de bus komt leidt tot vragen over desinformatie en polarisatie. Dit bewijst nog maar eens hoe belangrijk het is dat bibliotheken – van oudsher de toegangspoort tot informatie – hun rol oppakken om mensen te helpen navigeren in een informatiemaatschappij. Met de ontwikkelde ToC (zie hieronder) en lokale plannen als leidraad gaan we flink aan de slag om deze rol goed op te pakken.

* Digitaal burgerschap, digitale geletterdheid, mediawijsheid; allemaal termen die elkaar raken, overlappen of min of meer hetzelfde betekenen. Desalniettemin blijven de kaders vaak vaag. Zo bleek ook bij ons. Door het maken van de ToC hebben wij geprobeerd kaders te vormen rond wat wij als FBN verstaan onder ‘digitaal burgerschap’.