De Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (WSOB) gaat veranderen. De wijziging heeft als doel om de rol en functie van bibliotheken in de samenleving te versterken. De bijbehorende zorgplicht betekent dat gemeenten een verantwoordelijkheid krijgen om ervoor te zorgen dat iedereen in hun gebied toegang heeft tot een volwaardige bibliotheekvoorziening.

In het concept wetsvoorstel van de Wsob is een voorstel gedaan voor een nadere invulling van de zorgplicht. Naast een aantal minimumeisen staat daarin de plicht voor een meerjarenbeleidsplan voor de Bibliotheek centraal. In dat plan, dat de gemeente moet opstellen, samen met de Bibliotheek, moet bijvoorbeeld rekening worden gehouden met de geografie en de samenstelling van de bevolking en kan dan ook bijvoorbeeld inhouden dat er extra aandacht nodig is voor kwetsbare groepen, zoals mensen met een beperking, laaggeletterden of ouderen, zodat zij ook kunnen profiteren van de bibliotheekvoorzieningen.

Kortom, de wetswijziging beoogt een meer inclusieve en toegankelijke bibliotheek, waarbij de zorgplicht ervoor zorgt dat iedereen de kans krijgt om gebruik te maken van de diensten die bibliotheken aanbieden.

Startbijeenkomst

Op verzoek van, en met van medewerking een aantal gemeenten, de provincie en het Fries Bibliotheken Netwerk organiseerde Fers een startbijeenkomst op 4 februari over de wetswijziging Wsob en de bijbehorende Zorgplicht. Hierbij waren Anita Németh en Lieke van Emmerik van het ministerie van OCW aanwezig samen met de verenigingsadviseur Klaas Gommers van de Vereniging Openbare Bibliotheken.

Belangrijke punten:

• Voor gemeenten is het onduidelijk dat de hoogte van de Decentralisatie Uitkering (2025 en 2026) hetzelfde is als de hoogte van de extra structurele gelden die gaan komen. Toezegging OCW: geld is structureel. Dit staat in concept-wettekst en in de brieven vanuit OCW.
• We moeten niet spreken van ‘extra’ gelden of een ‘plus’, anders krijgen we onze brede maatschappelijke rol niet gefinancierd. Het gaat juist om herstel van het bibliotheekwerk, van een basisvoorziening naar een volwaardige voorziening.
• Bij het meerjarenplan gaat het om dat er een plan wordt gemaakt (in welke vorm dan ook) waarin aandacht is voor een aantal onderdelen. Binnen 1 jaar na publicatie van de wet moet het meerjarenplan klaar zijn. Advies: begin niet te laat met het starten van het gesprek hierover.
• In de zomer 2025 volgt waarschijnlijk een concept handreiking van VNG, inclusief het normenkader.

Vervolgacties

1. We onderzoeken welke informatie we naar de fracties/raadsleden kunnen sturen, denk aan een brief / webinar / infographic. Hierin moet het gaan om de maatschappelijke meerwaarde van de Bibliotheek.
2. Voor zomer proberen we plannen een bijeenkomst te plannen voor bestuurders. In bijeenkomst moet het gaan over de maatschappelijke impact.

Belangrijke informatie

Startbijeenkomst:

• Aantekeningen startbijeenkomst 4 februari 2025
• Presentatie OCW (pdf)
• Presentatie VOB (pdf)
• Presentatie FBN_4 februari
• Concept wettekst (pdf)

Brieven:

• Brief OCW – decentralisatie-uitkering bibliotheken 2025-2026
• Brief provincie Fryslân 25 feb 2025 (pdf)
• Brief provincie Fryslân, 12 april 2023 (pdf)